Sağlık

Video Oyunları ve Ekran Süresi: Çocuklarda Depresyon Riskini Artırıyor

By Editör

Posted on 17 Şubat 2025

Günümüzde çocukların ekran başında geçirdiği süre giderek artıyor ve bu durum, bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişimleri üzerinde olumsuz etkilere yol açıyor. Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, çocukların ekran kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında önemli bilgiler paylaştı.

Yeni teknoloji ürünlerinin, özellikle mobil ve etkileşimli ekran medyasının küçük çocukların hayatında büyük bir yer tuttuğunu belirten Dr. Şahin, “Günümüz çocukları, sürekli değişen bir dijital ekosistemde büyüyen ‘dijital yerlilerdir. 1970’te çocukların düzenli medya ile etkileşime geçme yaşı 4 iken, günümüzde bu yaş 4 aya kadar düştü. Elektronik cihazlar öğrenme ve iletişimde devrim yaratsa da, son araştırmalar ekranlı medya kullanımının uzun vadede çocukların sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkileri olabileceğini göstermektedir,” dedi.

Ekran Süresinin Bilişsel Gelişime Etkileri

Dr. Şahin, ekran süresinin bilişsel gelişim üzerindeki etkilerine de değindi. “Ekranlı medya cihazları eğitim ve öğrenimi geliştirebilir, ancak bazı çalışmalar bu kullanımın yürütücü işlevler, sensorimotor gelişim ve akademik sonuçlar üzerinde olumsuz etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Çoklu görev yapmanın gençlerde yürütücü işlevler üzerinde, özellikle de çalışma belleği ve görevler arasında geçiş yapma kapasitesi üzerinde olumsuz etkisi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, ekran maruziyetinin çocuklarda bilişsel gelişim üzerinde önemli etkileri vardır,” şeklinde konuştu.

Dil Gelişimi Üzerindeki Etkileri

Çocukların dil gelişim süreçleri hakkında da bilgi veren Dr. Şahin, “Çocukluğun ilk yılları, dil becerilerinin kazanılması için kritik öneme sahiptir. Çocuklar, dilin farklı yönlerini yetişkinlerle olan etkileşimleri aracılığıyla geliştirir. Ekran süresinin, çocuklar ve ebeveynleri arasındaki etkileşimi azalttığı ve bu durumun çocuğun dil becerilerini olumsuz etkileyebileceği kaygısı artmaktadır. Arka planda televizyona maruz kalmanın, 5 yaş altı çocuklarda dil kullanımı üzerinde olumsuz etkileri olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur,” dedi.

Ekran süresinin uygun bir şekilde ve ebeveynle birlikte geçirilmesi durumunda olumlu sonuçlar doğurabileceğini vurgulayan Dr. Şahin, “Araştırmalar, günde 1 saatten az ekran izleyen çocuklarla karşılaştırıldığında, günde 2 veya daha fazla saat ekran izleyen çocukların davranış sorunları yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir,” ifadelerini kullandı.

Son yıllarda ekran süresinin artmasıyla birlikte psikolojik sağlık sorunlarının da arttığını belirten Dr. Şahin, “Ekran kullanımı, psikolojik refahın azalması için bağımsız bir risk faktörüdür. TV maruziyetinin, zamanla duygusal tepkisellik, saldırganlık ve dışsallaştırıcı davranışlarla ilişkili olduğu gösterilmiştir,” dedi.

Bilgisayar ve video oyunlarının etkileri üzerine de konuşan Dr. Şahin, “Çeşitli ekran türlerinin etkilerine bakıldığında, bilgisayar kullanımı ve video oyunlarının daha fazla depresif belirtiler ve anksiyete ile bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Aşırı ekran süresi, şiddet içeren içeriklere maruz kalma, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu ile ilişkili davranışları artırmaktadır,” şeklinde uyarıda bulundu.

Dr. Şahin, Amerikan Pediatri Akademisi’nin önerilerine göre ebeveynlerin ekran süresi konusunda dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıraladı: “18 aydan küçük bebekler, telefon veya televizyon gibi ekranlarla tanışmamalıdır. 2 yaşındaki çocuklar, yanındaki yetişkinle birlikte etkileşimli oyunlarla bazı şeyleri öğrenebilir. 3 ila 5 yaş arası çocuklar, uygun koşullarda TV şovlarından faydalanabilir, ancak cihazların yemek masasında kullanılmaması gerekmektedir,” dedi.