Dikkat! 5 Kişiden 4’ünde D Vitamini Eksik: Kanserle İlişkisi Ne?

D vitamini, son yıllarda sağlık alanında en çok konuşulan vitaminlerden biri haline geldi. Kemik sağlığı üzerinde büyük bir etkisi olduğu bilinse de, bağışıklık sistemi bozukluklarından diyabete, otoimmün hastalıklardan kansere kadar birçok hastalıkla ilişkilendiriliyor. D vitamininin önemi giderek daha fazla anlaşılırken, herkes bu vitaminin seviyesini merak ediyor. Ancak, her bireyin D vitamini ölçümü yaptırması gerekli mi? D vitamini takviyesi almadan önce ölçüm yaptırmak ne kadar doğru? Bu soruları yanıtlamak üzere Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mazhar Müslüm Tuna ile görüştük.

Prof. Dr. Tuna, “Özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde, kemik sağlığı, bağışıklık sisteminin desteklenmesi ve sağlıklı gelişim için D vitamini seviyesinin normal sınırlar içinde olması gerekir. D vitamini, bağışıklık sistemi üzerindeki olumlu etkileri ile dikkat çekiyor. D vitamini düzeyi normal olan bireylerde solunum yolu hastalıklarının ve enfeksiyon şiddetinin daha az olduğunu gösteren çalışmalar mevcut. Ayrıca bazı araştırmalar, bebeklikten itibaren düzenli D vitamini alan çocuklarda tip 1 diyabet gelişiminin daha az görüldüğünü ortaya koyuyor.” şeklinde bilgi veriyor.

D vitamini eksikliği ile kanser arasındaki ilişki uzun yıllardır araştırılmakta. Ancak, yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliği ile bazı kanser türleri arasında ilişki bulunsa da, bu iki konu arasında kesin bir neden-sonuç ilişkisi kurulamadığı ifade ediliyor. Prof. Dr. Tuna, “Çoğu çalışma, D vitamini tedavisi ile kanser gelişiminin azaldığını veya mevcut kanserin düzeldiğini gösteremiyor.” diyerek dikkat çekiyor.

5 Erişkinin 4’ünde D Vitamini Eksikliği

Prof. Dr. Tuna, “Günümüzde her 5 erişkinin 4’ünde D vitamini eksikliği var. Özellikle yaşlı bireyler, kadınlar, ofis çalışanları, vardiyalı çalışanlar ve bakımevlerinde kalan kişiler bu vitamin eksikliği ile daha sık karşılaşıyor.” diyor.

D Vitamini Kaynakları

D vitamini en çok, deniz ürünleri ve özellikle somon balığında bulunuyor. Süt, yumurta ve peynir gibi ürünlerde ise az miktarda yer alıyor. Günlük D vitamini ihtiyacının yalnızca %15-20’si gıdalarla karşılanırken, bu vitaminin büyük bir kısmı güneş ışınları aracılığıyla deride sentezleniyor.

Güneş Zengini Ülkede D Vitamini Eksikliği Neden Yaygın?

“Güneş zengini bir ülkede D vitamini eksikliği neden bu kadar yaygın?” sorusu akıllara geliyor. Prof. Dr. Tuna, “Türkiye’de yeterli D vitamini sentezi, sadece mayıs – kasım ayları arasında mümkün oluyor. Bu aylarda saat 11:00 – 15:00 arası güneş ışınlarından yararlanmak için en uygun zaman dilimidir. Bu süre zarfında her gün 30-60 dakika güneşlenmek gerekiyor. Yüz, el ve kolların doğrudan güneş ışığına maruz kalması genellikle yeterli oluyor. Koyu tenlilerin D vitamini sentezlemesi daha zor olduğundan, güneşlenme sürelerinin daha uzun olması gerekiyor. Kasım – mayıs ayları arasında güneşe çıkılsa bile yeterli D vitamini sentezi sağlanamıyor. Bu nedenle hastalarıma bu dönemde D vitamini takviyesi almalarını öneriyorum. Ayrıca güneş kremi kullanımı, D vitamini sentezini engelleyen önemli bir faktör.” şeklinde açıklamada bulunuyor.

Kimler D Vitamini Düzeyini Ölçtürmeli?

D vitamini ölçümünün sağlıklı bireyler için önerilmediği belirtiliyor. Güneş ışınlarından yeterince yararlanamayan bireyler, osteoporoz sorunu yaşayanlar ve ciddi mide-bağırsak problemleri olanlar için ölçüm yapılması ve düşük seviyelerde tedavi uygulanması gerektiği vurgulanıyor.

Yüksek Düzeylere Dikkat!

Prof. Dr. Tuna, “Sağlıklı bireylerde optimal D vitamini düzeyi 30-50 ng/ml aralığındadır. Günlük alınması gereken miktar, çocuk ve gençler için 400-1000 ünite, erişkinler için ise 800-2000 ünite arasında değişmektedir. Eğer bir kişinin D vitamini seviyesi düşükse, doktor kontrolünde daha yüksek doz alınabilir. D vitamini ağızdan tablet, sprey veya damla formunda alınmalıdır. İğne formu yüksek dozda D vitamini içerdiği için fazla kullanımı ‘D vitamini zehirlenmesi’ gibi yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın uyguladığı koruma programı kapsamında bebeklere ve gebelere ücretsiz D vitamini damlaları verilmektedir.” diyor.

Fazlası da Zararlı

D vitamininin aşırı miktarda alınmasının zararlı olduğu unutulmamalıdır. Fazla D vitamini, kan kalsiyumunu yükselterek mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, kabızlık ve böbrek yetmezliği gibi sorunlara yol açabilir. Uzun süreli kullanımda ise böbrek taşı ve kalp-damar hastalıkları riskinin artabileceği belirtiliyor.